euzü billahi minneştanirracim bismillahihirrahmanirrahim
elhamdü lillahi rabbül alemin
vessalatu vesselamı ala rasulüna muhammedin
ve ala alihi ve eshabihi ecmain:
Muhterem gönül dostları:
Bu akşamki .sohhelimizi gecenin özelliği dolayısıyla Berat kandili hakkında oluşturmaya çalışacağız. Cenabı Hak cümlemize bu gecenin hakikatlerim anlayacak uyanık bir kalp ve açık bir ze¬ka nasip etsin.
Arabi aylardan Şaban ayının 14. gününü 15. gününe bağlayan gece Berat gecesidir. Evvela berat kelimesine bir göz atalım.
Berat gecesinin özellikleri şunlardır :
1- Kur’anı Keriym bu gecede “levh-i mahfuz”dan dünya semasına indirilmiştir.
(Duhan Suresi 44/1-8 ayetleri)
“ha mim” (1)
“vel kitabil mübiyni” (2)
“inna enzelnahü fiy leyletin müba¬reketin inna künna münzirıyne” (3)
“fiy¬ha yüfreku küllü emrin hakiymin” (4)
“emren min ındina inna künna mürsiliy¬ne” (5)
“rahmeten min rabbike innehü hüvessemiyul aliymü” (6)
“rabbissema¬vati vel ardı ve ma beynehüma in kün¬tüm mukıniyne” (7)
“lâ ilahe illa hüve yuhyiy ve yümiytü rabbüküm
ve rabbü abaikümü’l evveliyne” (8)
ha mim (1)
ve mübin/beyan olan/açıklayan kitab (andolsun) (2)
inna/kesin/muhakkak biz mübarek/bereketli kutlu gece içinde
biz enzelnahü/onu/kendisini inzal ettik
inna/kesin/muhakkak biz münzir/uyaranlar idik (3)
hakiym/hikmetli küllü/her emir/iş fiy¬ha/içinde/onda tefrik/ayırt edilir (4)
emir/iş olarak/olan indi/katımızdan
inna/kesin/muhakkak biz mürsil/gönderenler idik (5)
innehü/kesin o hüve/odur semi/duyan aliym/bilen
senin rabbinden rahmet’tir ki (6)
eğer mukıniyn/yakiyn olanlar iseniz
semavat ve arzın ve onların/kendilerinin aralarındakilerinin rabbıdır (7)
“lâ ilahe illa hüve”
sizin rabbınız ihya eder/hayat verir ve yümit/mevt eder/öldürür
ve ata/aba/babalarınızın evvelkilerin/ilklerin rabbidir
“Ha mim. Apaçık olan Kitaba and olsun ki. Biz onu kutlu bir gecede indirdik. Doğ¬rusu biz insanları uyarmaktayız. Katımızdan bir buyrukla her hikmetli işe o gecede hükmedilir. Doğrusu biz öteden beri peygam¬berler göndermekteyiz. Eğer kesin olarak inanırsanız bilin ki bu senin Rabbinden göklerin yerin ve ikisi arasında bulunanların Rabbinden bir rahmettir. O işitendir bilendir. O’ndan başka ilah yoktur diriltir ve öldürür. Sizin de Rabbiniz önceki babalarınızın da Rabbidir.”
2 - Kıblenin yönü bu gecenin ertesi günü Kudüs’ten Mekke’ye (Kabe’ye) döndürülmüştür.
3 - Mahlukatın bir yıl içindeki rızıklarına alacaklarına ve ömürlerine dair Cenab’ı Hak bu gecede takdirde bulunmuştur. O yılın programı bu gece içinde yürürlüğe girmektedir.
Peygamberimiz (S.A.V.) bu geceyi Hz. Aişe (R.A) validemize anlatırken şöyle buyurmuşlardır:
“Bu gece Şabanın onbeşinci gecesidir. Allahu Teala bu gecede Beni Kelb kabilesinin koyunlarının tüyleri kadar insanı cehen¬nemden azad eder. Fakat bu gecede; kendisine eş ve ortak ko¬şanların müslümanlara karşı kin ve düşmanlık besleyenlerin ak¬rabaları ilemünasebeti kesenlerin hayat ve ihtişamlarına mağrur olanların ve ana babasına isyan edenlerin yüzüne bakmaz.”
(Ha¬dis Ramuz 1236)
“Allah: Şaban ayının ortasındaki Berat gecesinde dünya semasına tecelli edip müşrik ve haksız yere (başkalarına öfkelenip) düşmanlık yapan kimseden başka tüm insanları bağışlar”
(Ha¬dis Ramuz 1289)
Şabanın yarısında (Berat gecesinde) Allah kullarına muttali olur: Mü’minleri bağışlar kafirlere mühlet verir. Kin ehlini ise kinlerini bırakıncaya kadar affetmeden kendi hallerine bırakır.
Muhterem canlar:
Berat gecesinin ne olduğunu daha iyi anlıyabilmeniz için evvela Berat sözcüğünün neyi ifade ettiğini anlamamız gerekmek¬ledir.
Berat; bilindiği gibi bir yükümlülükleri kurtulmak her han¬gi bir şekilde suçlanıp o suçtan Beraat edip temize çıkmak borcun ödendikten sonra aldığı ibra ve nihayet bulunduğu zor hal¬den kurtuluştur diye ifade edilebilir.
Bu mevzu ile ilgili kitaplarda Berat kandili uzun uzadıya an¬latılmıştır. Bizim bunlara ekleyecek pek bir şeyimiz yoktur. Biz daha ziyade gönlümüze geldiği aklımızın erdiği kadarıyla bu ge¬cenin bizlerdeki karşılık ifadesinin ne olduğunu söze getirmeye çalışacağız.
Berat: Beraat etme
Berr’: “Ebrar” zümresi yani iyiler toplumu:
Birinci manada berat;
Kişinin Hakkın emir ve yasaklarına uyup bedensel boyutta yaşamını bu kurallar üzerine bina edip is¬yan etmeden günaha girmeden her varlığa iyi bir muamele ile sürdürmesidir. Bunun karşılığında kazanacağı Rabbinin hoşnutluğu onun berat’ı olacaktır. Bu genel hükümdür.
Ey Hak talibi olan canlar
Daha evvelce işaret edilen Regaib ve Mevlût yaşantılarıyla belirli bir idrak seviyesine yükselen salik berat mevzuu ile de ger¬çek beratın ne olduğunu anlamaya çalışmalıdır.
Birinci berat günahtan isyandan kurtulmaktır.
İkinci berat ise kendinde var zannettiği benliğinden kurtul¬maktır.
Birinci beratı gerçekleştiren kişi iyi bir insan olur!..
İkinci beratı gerçekleştiren kişi ise “kendini bulan bir in¬san” olur.
(Al-i İmran Sure 3/92 ayette)
len tenalul birre hatta tünfiku mimma tühibbune
ve ma tünfiku min şeyin feinnallahe bihî alıymün
ta ki hubb/muhabbet ettiğinizden infak etmeniz/harcamanıza kadar
len/asla nail olamaz/eremezsiniz birr/iyiliğe
ve infak ettiğiniz/harcadığınız şeyden
bu halde/hemen innallahe bi¬hî onun ile/onu alim/bilendir
“Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda intak etmedikçe birra iyiliğe eremezsiniz muhakkak ki Allah onu bilir.”
(Bakara Sure 2/177 ayette)
leysel birre en tüvellü vucuheküm kıblel meşrıkı vel mağribi
ve lakinnel birre amene billahi vel yevmil ahıri vel melaiketi vel kitabi vennebiyyiyne
ve atel male ala hubbihî
zevil kurba vel yetama vel mesakiyne vebnessebiyli
vessailiyne ve fiyrrikaabi
ve ekamesselate ve atezzekate vel mufune biahdihim iza ahedü
vessabiriyne fiyl be’sai veddarrai ve hıynel be’si
ulaikelleziyne sadaku ve ulaike hümül müttekune
meşrık/doğu ve mağrib/batı kıble/yönüne
sizin vücuh/veche yüzleriniz tevelle/ etme/çevirme
birr (hürmet saygı hayırda erginlik) değildir
ve lakin birr (hürmet saygı hayırda erginlik) iyilik
billahi/allah ile ve yevmi’l ahır/ ahir/son yevm ve melaike/melekler
ve kitab ve nebi/nebiler (ile) (e) iman eder
ve hubbihî/onun/kendisinin hubbiyeti üzerine malı eta eder/verir
zevi’l kurba/kurb/yakınlarına
ve yetimlere/öksüzlere ve miskin/ yoksullara
ve ebne’s sebiyli/sebil/yol oğlu/yolculara ve sail/sual eden/dilenenlere
ve fiy’r rikaabi/rikaab//boyunduruktakiler özgürlüğünü yitirmişlere
ve salat/namazı ikame etti/kıldı ve zekatı eta etti/verdi
ve vakta ki ahed/ahdettiğinde/sözleştiğinde
kendilerinin ahdini/sözlerini ile mufun/vefalı ifa eder yerine getirir
ve be’sa/sıkıntı meşakkat içinde ve dare/darda hasta kaldığında
hıyne’l be’si/be’s/şiddet savaş hıyn müddetince sabiyr/sabredenler
ve ulaike/işte onlar sadak/sadık sadakat gösteren zatlar
ve ulaike/işte onlardır onlar müttakiler/takva sahipleri
“Yüzleriniz! doğuya ve batıya çevirmeniz Berr (iyilik) değildir. Ancak berr Allaha ahiret gününe meleklere kitaplara peygamberlere iman etmek sevdi¬ği mallarından yakın akrabalarına yetimlere fakirlere yolculara dilencilere ve kölelere dağıtmak namaz kılmak zekat vermek söz verdiği zaman sözünde durmak sıkıntılı zamanda zorlukta ve sıkıntıda sabretmektir. İşte bunlar doğru kimselerdir ve bu kimse¬ler muttakilerdir.”
Yukarıda bahs edilen iki ayet ve benzeri daha bir çok ayet
zahiri manası itibari ile birinci beratın hakikatini çok açık bir şe¬kilde anlatmakladır
ayrıca batını manası itibariyle de ikinci ber’ata atıf vardır yeri geldikçe değinmeye çalışacağız.
Muhterem Hak yolcusu;
Ber’at gecesi sadece senede bir defa gelen bir gece değil ayrıca hayatında gerçek bir yaşam olan “kendine ulaşma” yolunda büyük bir aşamadır.
Kişi kendine ulaşamazsa Hak’ka da ulaşmasına yol yoktur.
Birimsel varlığın Hak yolunda en büyük engeli kendine ulaşamamasıdır.
İşte bu nedenle burası bir yol ayrımıdır.
Burada ya benliği ile hayatını sonuna kadar sürdürür Hak’tan ayrı düşersin
veyahut
kendini aradan kaldırır gerçek batını “berr”e ulaşır beratını alırsın:
İşte o zaman kıblen değişir gerçek kıblene dönersin. Özel hitapların gelmeye başladığı yer burasıdır.
Onun için Kuran-ı Keriym bu gecede dünya semasına inmeye başlamıştır bir başka ifade ile senin gönül semana ilahi hakikatler inmeye başlar. Çok yüce ve ulvi hallerin başladığı bu hali Cenabı Hak cümlemize nasib etsin.
(Fecir Suresi 89/27-28 ayette )
ya eyyetühe’n nefsül mutmeinnetü
irci’ıy ila rabbiki radıyeten merdıyyeten
ya eyyetühe/o nefsül mutmeinne/mutmain nefis
radıyeten merdıyye olarak senin rabbine değin/üzre rücu et/dön
“Ey tatmin olmuş huzur bulmuş nefs! Sen ondan razı o da senden razı olmuş olarak Rabbine dön”
ve benzeri hitabların kaynağı bu halde¬dir.
K I B L E N İ N D E Ğ İ Ş M E S İ
Kıblenin değişmesi:
Şaban ayının on beşinci (15.) günü olan Berat gecesinin ertesi gü¬nü vuku bulmuştur.
Ey salik: Çok dikkat etl ve iyi anlamaya çalış bu hal hayalında gerçekten pek mühim dönemeçlerden bir tanesidir.
Mekkede bulunduğu sırada Peygamberimizin önceleri Ka’be’ye sonra da Beyt’ül Makdis’e yani Kudüse doğru namaz kılması emredilmişti.
Peygamberimizin Medineye hicretinden önce Ensarında namazlarını iki yıl kadar Beyl’ül Makdis’e yönelerek kıldıkları riva¬yet edilir.
Peygamberimiz Mekke’de bulunduğu sırada namaz kılarken Beyt’ül Makdise doğru yönelir Ka’be de kendisinin önünde bulunurdu. Halbuki kendileri Ka’be tarafına yönelerek namaz kılmayı arzular dururdu.
Peygamberimizin Medine’ye hicretinin on sekizinci (18.) ayına rast¬layan Şaban ayının ortasındaki bir Pazartesi günü zaman zaman; gittikleri “Ben-i Selime” mescidinde kıldıkları bir öğle namazının ikinci rek’atinde;
(Ba¬kara Suresi 2/144 ayeti)
fevelli vecheke şatrel mescidil haram
artık/hemen/haydi evele/çevir senin vechini/yüzünü
mescidil haram şatre/ bir şeyin yarısı taraf yönüne
“Yüzünüzü Mescid-il Haram tarafına don¬dur” Ayet- i kerimesi nazil olunca hep birlikte yüzlerini Kudüs’ten Mekke’ye döndürmüşler namazlarım böylece tamamlamışlardır.
Bu mescidin ismi de “Kıbleteyn” “iki kıbleli mescid” olmuştur. Ziyaret edenler bilirler.
Bu hususta daha başka rivayetler varsa da yeri olmadığı için almıyoruz
Burada mühim olan mutlak bir dönüşümün olduğunu düşün¬mektir.
(Ba¬kara Suresi 2/144 ayeti)
kad nera tekallübe vechike fiyssemai
felenüvelliyenneke kıbleten terdaha
fevelli vecheke şatrel mescidil harami
ve haysü ma küntüm fevellu vücuheküm şatrehü
sema içine/hakkında senin vechinin tekallüb/çevrildiğini
gerçekten era/rüyet görüyoruz
erdaha/onu/kendisini erda/razı hoşnut olacağın kıbleye
enneke/kesin seni artık/hemen elbette veley/çevireceğiz
artık/hemen/haydi evele/çevir senin vechini/yüzünü
mescidil haram şatre/ bir şeyin yarısı taraf yönüne
ve nerede olursanız (olduğunuz haysü/yerde)
artık/hemen vecihlerinizi evel/çevirin
şatrehü/onun/kendisinin şatrı/yön tarafına)
“Ey habibim yüzünü gökyüzüne döndürdüğünü görüyoruz elbette seni razı olduğun tarafa döndüreceğiz o halde yüzünü Mescid-il Haram tarafına döndür ve nerede olursanız olun yüzünüzü mescidil haram tarafına döndürünüz.”
Burada hem Rasulullah’a ve hem de ümmetine hitap vardır bir dönüşüm gereği var. O zaman olan bu hadiseler her zaman devamlı oluyor.
Hz. Rasulullah din-i mübin-i islamı yirmi üç (23) sene¬de yerine oturtmuş
biz ise “eşhedü en la ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden rasulüllah” dediğimiz zaman hemen gerçek müslüman olduğumuzıı zannediyoruz neden?...
Çünkü sistem orta¬da var bir tek şahadet kelimesini söylemekle bu sistemin tama¬mım kabullenmiş oluyoruz. Fakat bu kabullenmek yaşamak de¬mek değildir.
Bu sistemi yaşamak: din-i mübin-i islam hangi seyr üzere devam etmiş ise bizim de o seyri sürdürüp yaşamamız ge¬rekmektedir.
Yukarıda gördüğümüz Ayet-i kerime bize Hakk’a uzanan yol¬da çok büyük bir kılavuz oluyor.
Zahiri manasıyla kişinin kıldığı namazın istikametinin değişikliğidir.
Fakat batında ise sonsuz ma¬nalar ve yaşam olgusunu meydana getirmektedir.
Bu Ayet-i keri¬menin ışık tuttuğu hususları mümkün olduğu kadar anlamaya çalışalım.
Kıble değişmesinin bir Berat gecesinin hemen ertesi günü olması acaba bir tesadüf müdür?...
Yoksa bir gerçeği mi ifade etmekte¬dir? ...
Kudüs’te Beyt’ül Makdise dönmek ne demektir?...
Mekke’ye Kabe’ye dönmek ne demektir?...
Her ne kadar kişi suret olarak Kabe’ye dönüyor ise de aca¬ba batınen iç ve gerçek haliyle nereye dönmektedir?..
İnsanın varlığında bulunan hayal vehim ve izafi benlik onu pek çok şeyi sathi olarak yaptırmakta ve yanlış değerlendirmek¬ledir.
Bu yanlışlardan ve eksikliklerden kurtulması için kişi nefsini iyi tanımalıdır.
Cenab-ı Hak c.c isteseydi müslümanları doğrudan doğruya Kabe’ye yöneltirdi.
Bir müddet Kudüs’e “Mescid’il Aksa”ya döndürulmesinde elbette büyük sırlar olacaktır.
Yüce dinimiz sadece sat¬hi değil derinliği ve yüceliği olan bir dindir. Bizlere düşen idrakımızı sonuna kadar geliştirmeye zorlamak ve bunun için çalış¬maktır.
Gerçek ilahi kimliğini bulamamış bir kimse hayal aleminde yaşamaktadır. Bu hayal aleminden çıkması ve gerçek aleme ulaşması kendisine sonsuz lütüflar kazandıracaktır.
Ey Hak yolcusu:
Regaib ve Mevlûd yaşantılarını geçerek Be¬rat yaşantısına doğru yoluna devam edersen sana daha bazı ger¬çeklerin açıldığını müşahede etmeye başlarsın.
1 - İbrahim (as) kendi kurduğu Kabe’sine dönerek ibadet ediyor¬du “Tevhid-i Efal”.
2 - Daha sonra Musa (as). “Kuds”e yani kendi mabedine doğru iba¬det etti bu da tenzih “Tevhidi Esma”dır.
3 - Daha sonra İsa (as) da “Kuds”e döndü bu da teşbih “Tevhid-i Sıfat”tır.
4 - En sonunda Hz. Muhammed’de kısa bir müddet “Kuds”e da¬ha sonra da “Kabe”ye döndürüldü bu da “Tevhid-i Zat”tır.
“Mekke”deki Kabe Allah’ın evi “beytullah”tır.
“Kudüs”teki bina ise “beytül Makdis” (mukaddes ev)dir.
İşte Hak yokuşu evvela zahiren tevhid-i ef’al’de “Kabe”ye dönerek ibadet eder.
Daha sonraki ibadetlerinde her ne kadar zahiren Kabe’ye doğru dönüyor ise de batınen farkında olmadan dü¬şünce yapısı itibari ile “beytül Makdis” (mukaddes ev)e yönelmektedir çünkü itika¬dı “tenzih” Allahı ötelerde aramaktadır.
Sonra ibadeti “teşbih” olur Allahı varlıkta arar.
Eğer gerçek tev¬hid ehli olursa yine yüzünü “Ka’be”ye “beytullah”a Allah’ın evine çevirir çünkü “tenzih”i ve “teşbih”i birleştirmiş gerçek mü’min olmuş
ve sur-i tevhid’den batın-i tevhid’e ulaşmış
ve Oradan da yol bulursa “ehadiyet”e ulaşacaktır.
Böylece Allah’ın evine dahil olmuştur. Kıblesinin değişmesi kişinin Hak yolunda gelişmesinin ifadesidir.
Değişiklik olmayan yerde ilerleme olmaz. Bu değişikliği gerçekleştirebilen kimse gerçek beratını almış kendini tanımış ken¬dinde nasıl bir ilahi oluşum meydana geldiğini anlamış izafetten kurtulmuş kendindeki gerçeğe ulaşmış olur.
Suri ve bedensel ibadetine epey zaman devam eden salik bu işin bu kadar olmadığını ve daha bir çok şeylerin olması gerekli¬ğini idrak ettiğinden “ya Rabbi beni gerçeğe yönelt” diye dua eder zikir ve ibadetlerim arttırarak sürdürür.
Cenab-ı Hak ona yardımcı olur ve gönlünde yeni oluşumlar meydana gelmeye baş¬lar ve bu yola yüzünü gerçek Muhammed-i olmaya çevirir.
Bir başka anlayış ve izah ile ibadetlerini kendi kendine ya¬pan bir kimse gelişme arzu ediyorsa kamil bir mürşit bulup ona tabi olur sözünden çıkmaz tavsiyelerini tutar böylece aklında ve gönlünde açılımlar meydana gelir gayreti kadar hakikate ulaşır.
Gerçek kamil mürşit “Beytullah” (Allah’ın evi)dir o’nun sırrıdır o’nun habibidir.
İşte dervişin mürşidine yönelmesi onun kıblesinin değişmesidir bu da onun nefsinden beratı’dır.
Daha evvelce bahsedilen ayet-i kerimede Cenab-ı Hak (Baka¬ra 2/177) “yüzlerini doğuya ve batıya Mekke ve Kudüs’e çevirme¬niz” “birre ermek” berat almak değildir demişti:
Yani zahir ve şart¬lanmış olarak her iki kıbleyede dönmeniz sizi kurtaramaz berat’a eremezsiniz.
Berat’a ermek için bunun gereğini yerine getirme¬lisiniz o da
- evvela Allah’a gerçeği ile iman
- ahiret gününe iman sendeki izafetin tükenip yerine Hakk’ın kaim olması senin ahiretindir.
- Meleklere iman sendeki güçlerin Allah’ın melekleri olduğuna iman.
- Kitaplara iman gönlüne gelen ilhamlara iman.
- Peygamberlere iman. Manevi bilgide yakınlık
- yakın akrabalarına malından vermek
- yetimlere manevi babası olmayanlara vermek;
- fakirlere fakr haline ulaşmışlara vermek;
- yolculara Hak yolunun yolcularına vermek;
- dilencilere Hak yolunda ilahi hakikat taleb edenlere vermek;
- kölelere nefsinin kölesi olan kimselere ilim malından vermek; onların kurtulmasına katkıda bulunmak
- ve na¬mazı dosdoğru kılmak hakiki Ka’be’ye dönmek
- zekat vermek kendisine verilen ilim malından üstüne düşeni tahsil ettirmek
- söz verdiği zaman sözünde durmak Hakla olan ahdinde durmak
- sı¬kıntılı zamanda zorluklara sabretmek
- nefsine zor gelen hallerde geri dönmemek büyük bir sabırla yapması gerekeni yapmaktır
İşte bu kimseler doğru kimselerdir yani “ebrar”dandır.
Yukarıda belirtilen özellikleri taşıyan kimseler ancak doğru kimselerdir ve bu kimseler “muttaki” kimselerdir.
Bunların ittikaları sadece zahiri değil gerçek manada kendilerinde mevcud olan Hakk’ın varlığını unutmaktan sakınmalarıdır.
İşte böylece hayatla¬rını gerçek manada değerlendiren kimseler zahir ve batın tam an¬lamıyla beratlarını alan Hak yolunda bir hayli mesafe kat eden mutlu ve kutlu kimselerdir. Allah c.c. bizleri de onların sınıfına dahil etsin. Amin.
Bir rivayette de Berat gecesinde Zem Zem’in çoğaldığı da be¬lirtilmekledir. Bu da o gece gönül kuyusunun veriminin artması ilahi varidatın taşması’dır diyebiliriz.
Genel kanı Kuran-ı Keriym’in Berat gecesinde
“levh’i mahfuz”a Kadir gecesinde de Peygamber efendimizc inmeğe başlaması yönündedir
.
Biz gönlümüze geldiği üzere haddimiz olmadığı lıalde Ku’ran-ı Keriym’in dört (4) nüzul mertebesinin olduğunu düşünüyo¬ruz.
1- Zat mertebesinden nüzul
2 - Sıfat merlebesinden nüzul
3 - Esma mertebesinden nüzul
4 - Ef’al mertebesinden zuhur’dur.
1- Zat mertebesinde Kuran-ı Keriym’in ismi “Ümmül kitab”
2 - Sıfat mertebesinde “Furkan”.
3 - Esma mertebesinde “Kitab’il mübiyn”
4 - Ef’al mertebesinde ise “İmam’il mübiyn”dir.
Genel olarak her mertebede aldığı isim “Kuran-ı Keriym”dir. Yani her mertebede o mertebenin gereği olan “zat-i ikram”dır.
“İn¬cil” (müjde) ise sıfat merrtebesi kaynaklıdır kendinden sonra zat-i tecellinin geleceğini müjdeler.
“Tevrat” ise esma mertebesi kay¬naklıdır daha üst mertebeleri yoktur.
“Ümmül kitab” (kitab’ın ana’sı)
“Furkan” (farklılıklar)
“Kitab’ül mübin” (açık kitap)
“İmamil mübin” (önde olan açık kitap) demektir.
Zat mertebesinde Kur’an-ı Keriym “Ümmül kitap”ta’dır
Ora¬dan sıfat mertebesine “levh-i mahfuz”a indirilmiştir. Bunların za-manı belli değildir.
Berat gecesinde “levhi mahfuz”dan “Beyt-ül Ma’mur”a
Kadir gecesinde de “Beyt’ül ma’mur”dan “Beyt’ül haram”a indirilmiştir.
(Tur Suresi 52/4 ayette)
vel beyti’l ma’muri
ve beyt-il Ma’mur/mamur beyt/ev andolsun
“Mamur eve yemin olsun”
Hz. Peygamberin Mir’ac gecesinde de gördüğünü ifade et¬tiği gokteki ma’mur evi Meleklerin tavaf ettiği bildirilmiştir ve bir meleğin orasını tavaf ettikten sonra yetmiş (70) bin sene geçse kendisine ikinci tavaf sırası gelemeyeceği de bildirmiştir. *(1)
*(1) “El- Beyt-ül Mamur” Kabe’nin hizasındaki semada meleklerin tavaf ettiği bir makamdır ki onu her giin yetmiş bin melek ziyaret eder Orada namaz kılarlar ve bir kere gelen melek bir daha oraya dönmez. “Hasarı BASRİ ÇANTAY” “Celâleyn Medarik”
Bu hususta daha başka rivayetler de vardır.
“Esma” Meleküt merlebesinde zat-i tecelligah “Beyt-ül Ma’mur” dur. Bu yüz¬den melekler orasını tavaf etmemektedirler.
“Ef’al” nasut mertebesinde ise zat-i tecelligah “Beyt-ül Haram” dır. Orasını da insanlar ta¬vaf etmektedir.
İşte bu Berat gecesi ifadesiyle belirtilen zaman sürecinde dünyada yaşayan insanların idrak seviyeleri Kur’an-ı Keriym-i an¬layacak duruma gelmiş olmalarından dolayıdır ki: kendilerine in¬meğe başlamıştır.
Ezelden beri “Ümmül kitap”ta mevcud olan Ku’ran-ı Keriym takdir edilen bir zamanda “levh-i mahfuz”a
oradan “Berat” gece¬sinde “Beyt’ül Mamur”a
Kadir gecesinde de “Beyt’ül Haram”a indirilmeğe başlamıştır (o bölümde tekrar inceliyeceğiz) ve yirmi uç (23) senede tamamlanmıştır.
“Mescid-il Haram” bir bakıma İnsan-ı Kamil demektir burada hem Mekke şehri hem de “Hakkat-i Muhammediyye”’ye havi olan “İnsan-ı Kamil” anlatılmaktadır.
Çünkü “Kur’an-ı Keriym” İnsani Ka¬mil olan Hz. Muhammed’e indirilmiştir.
İşte bu geceyi böylece idrak ettiğimizde Kuran-ı Keriymin bizlere de inmesi mukadderdir. Ancak yeni bir Kur’an olarak değil mevcud Kur’anın bizde gerçek yaşantısının ve mertebelerinin ortaya gelmesi mukadder’dir çünkü belirtilen bütün sistem incelendiğinde bunu göstermektedir.
İlk sebebi kendi nefsinden berat etmek hakiki benliğini id¬rak edip onun berat’ını almak
ve böylece oluşan bir açıklıkla id¬rak ve gönül açıklığı ile Cenab-ı Hakk’ın sana seni tanıtması Kur’an-ı indirmesi
bir başka ifadeyle Cenab-ı Hakk’ın sana nüzul etmesidir.
Çünkü Kur’an zattır Furkan sıfattır yani Kur’a’nın inmesi zat-i tecelliyi senin idrak etmeye başlaman ancak bu gece¬den sonra mümkün olabilmektedir.
Şimdi tekrar geldim baştaki “Ha mim” ile başlayan Duhan Suresine.
(Duhan Suresi 44/1ayetinde)
“Ha mim”
“ey Hakikat-i Muhammediyye’yi havi olan habibim”.
Kimdir bunlar?..
Kim kcndini bu hale getirmişse hitap onlaradır. Yani kim berat hakikatini idrak edip kendi nefsinden temizlenip ikiliği kaldırıyor birlik oluşturuyorsa
o zaman ey... “Habibim” yani Hakikat-i Muhammedi’nin şuaları nurlarıı ışıkları.
Çünkü bunlar evvela Hz. Peygamberden geliyor. Böyle olunca o’nun nurları bizde ışıldamaya parlamağa başlıyor ve o bizde gö¬nül evladı “veled-i kalb” ile yaşamaya başlıyor.
Regaib ile biz ona rağbet ediyoruz
Mevlûd ile o bizde doğum haline geliyor gönlümüzde o nur o muhabbet doğuyor.
Böylece bizim benliğimiz nefsaniyetimiz bizden uzaklaşmaya başlıyor ve o nur o muhabbet genişledikçe bizim varlığımızı tamamen istila ediyor dolayısı ile “çık aradan kalsın yaradan” hükmü ile kişi nefsaniyetinden berat’ını alıyor
ve kendisi “Hakikat-i Muhammed-i” nurundan başka bir şey olmamış oluyor.
O zaman işte bu Ayet-i kerimeyi sen dinle ki bu Ayet-i kerime özel olarak sana gel¬miş oluyor.
Bizatihi muhabbetullah olarak sen onu hissedip ya¬şamış oluyorsun ki Rabb’in sana “ey... habibim ey.... kulum” de¬di.
(Duhan Suresi 44/1-2 ayetinde)
“ha mim” (1)
“vel kitabil mübiyni” (2)
“Ha mim” “ey “Hakikat-i Muhammediyye”yi havi olan kulum”
“vel kitabil mübiyn” “Apaçık olan kitaba and olsun ki”.
“Ha mim vel kitabil mübiyn”
Bu bölümü başka bir yönden incelediğimizde
“Ha mim” ile “kitab’il mübin”in aynı şey olduğunu anlamamız fazla zor olmaz. Eğer sende yani kişide Haki¬kat-i Muhammed-i varsa o zaten “Kitab’il mübin” “açık kitap”tır.
Açık kitap ne demek?...
Kur’an-ı Keriym-i kapalı tuttuğumuz yaman o kapalı kitaptır açtığımız zaman açılıyor
ama onu okuyup anlayamıyorsak manasını bilmiyorsak o açık olduğu halde kapalı durumdadır.
Ne zaman ondan birşeyler anlıyorsak o zaman o açık kitaptır. O zaten hep açıktır ama onun karşılığı olan açık¬lık bizde olmadığı zaman o kapanmış oluyor böylece biz onu kapatmış oluyoruz.
Yukarıda belirtilen “Ha mim” olan o kimse aynı zamanda “kitab’il mübin” “açık kitap”tır.
Bir Hadis-i şerifte bildirildiği gibi “insan ve Kur’an bir batında doğan kardeştir.”
Bu alemde bir birine en yakın varlık ancak iki kardeştir çünkü zuhur yerleri aynı¬dır. İnsanın ve Kur’anın zuhur yeri Allah’ın zatıdır ikiside zat tecellisinin zuhurlarıdır.
Bakara Suresinin de basında ifade edildiği gibi
“elif lam mim
“zalikel kitabü la reybe fiyhi”
zalike/işte o kitab ki fiyhi/onun/kendisi hakkında reyb/şüphe yoktur
“Bu kitap öyle bir kitaptır ki onda hiç şüphe yoktur.”
Bu kitap öncelikle elimizdeki “Kuran-ı Keriym”dir
ikincisi “alemler” kitabı
üçüncüsü “insan” kitabı yani “İnsan-ı Kamil”dir.
İşle burada ki “ha mim” Berat hakikatini idrak edip nefsaniyetinden beri olmuş olan açık kitap durumundadır.
Bu ifadeler genel değil özeldir.
Genel ifade ise “Ha mim ve açık kitaba yemin olsun”dur
ancak bu ifadede her kese yani her mertebede yaşayan kimseler içindir. Mertebeler ayrı ayrı olduğuna göre tabii ki ifadeleri de ayrı ayrı olacaktır
ancak ayrı ifadeler umumi değildir.
Nasıl ki: eczanelerde ki bir sürü ilaçların hepsi insan içinse ama her ilaç bir başka kişi içindir.
Kuran-ı Keriym’in her tarafı insan içindir fakat her ayeti bir başka mertebede olan insan içindir. Bunları çok iyi anlamamız gerekmekledir.
(Duhan Suresi 44/3 ayetinde)
“inna enzelnahü fiy leyletin müba¬reketin”
inna/kesin biz mübarek/bereketli kutlu gece içinde
biz enzelnahü/onu/kendisini inzal ettik
“Mu¬hakkak ki biz onu mübarek bir gecede indirdik.”
Burada bahsi geçen ayetin “zat mertebesi” kaynaklı olduğunu anlamamız ge¬rekmektedir.
Çünkü her ayetin bir “matlaı” doğuş mertebesi vardır bunlar bilinmezse ayetlere sadece Ef’al mertebesi itibariyle “meal” mana verilecektir. Bu ifade tarzı ise sadece “zahiri”dir An¬cak bilindiği gibi Kur’an’ın bir çok ifadeleri vardır.
Bakın burada Cenab-ı Hak kendi zat-ı itibariyle “biz” indirdik diyor.
“inna” “muhakkakki biz”
“enzeina” yine “biz indirdik”
neyi?... “hu” “onu indirdik”.
Buradaki “hu” Kur’an-ı Keriym-i ifade etmekle beraber baştaki “ha mim’”e de atıf vardır.
“Hu” dan kasıt hüviyet
“hüviyet”ten kasıt “hüviyeti mutlaka”
“hüviyet-i mutlaka”dan kasıt Hakk’ın sırf hüviyetidir.
O da sende olduğuna göre neticede bu ayet zahir ve batın sana dönmekte nazil olmakla fakat idrak et¬tiğin takdirde’dir.
“fiy leyletin mübareketin”
“mübareketin” “müba¬rek bir gecede” demesi
zahir anlamda Berat gecesi içerisinde
batın-i anlamda kişinin kendini fena fillah mertebesinde bulmasıdır.
Nefsaniyetinden arındığın zaman nefsinin ışığı söndüğü zaman sendeki hal gece olur fena fillah yani yokluk hükmüne girer.
İşte fena fillah merlebesine eriştiğin zaman o senin “mübarek gecen”dir ve o geceler içerisinde Kur’an-ı Keriym sana nazil olmaya başlar.
Ancak inen yeni bir Kur’an değil onda mevcud olan ayetlerin hakikatlerinin sana (ayni) yakınlık olarak açılmasıdır. Daha evvelce okuyup okuyup geçtiğin yerlerde ne derin ifadele¬rin olduğunu görmüş olmandır.
(Duhan Suresi 44/3 ayetinde)
“inna künna münzirıyne”
inna/kesin biz münzir/uyaranlardık
“Muhakkak ki biz korkutucuyuz”
Cenab-ı Hak cehennemle ve daha bir çok şey ile korkutur ancak burada ki özel korku O’nu idrak edememe korkusu olması lazım¬dır. Çünkü ömrümüz süratle geçiyor bu geçişi yakalayıp durduramayıp bize gelen kitabı iyi anlayamayıp ve hakikat-ı Muhammediyyeyi de anlayamama korkusu olması lazım gelmektedir.
(Duhan Suresi 44/4 ayetinde)
“fiy¬ha yüfreku küllü emrin hakiymin”
hakiym/hikmetli küllü/her emir/iş fiy¬ha/içinde/onda tefrik/ayırt edilir
“Bütün hikmetli işler o gecede ayrılır”
O gecenin hakikatine erişen kimselerin gelmiş ol¬duğu mertebeleri ayrı ayrı idrak edip bu işlerin tahakkukunu hik¬metlerle ayırıp sağlamaları kendi kemalatleri icabıdır..
(Duhan Suresi 44/5 ayetinde)
“emren min ındina
emir/iş olarak/olan indi/katımızdan
“yanımızdan bir iş” yani (zat-i bir iş).
“inna künna mürsiliy¬ne”
inna/kesin biz mürsiliyn/gönderenlerdik
“Muhakkak’ki biz peygamberler gön¬dermekteyiz”
(Duhan Suresi 44/6 ayetinde)
“rahmeten min rabbike
senin rabbinden rahmet olarak
“Rabbinden bir rahmet olarak”.
“innehü hüvessemiyul aliymü”
innehü/kesin o hüve/odur semi/duyan aliym/bilen
“Muhakkak ki o duyucu bir bilicidir.
(Duhan Suresi 44/7 ayetinde)
“rabbissema¬vati vel ardı ve ma beynehüma in kün¬tüm mukıniyne”
eğer mukıniyn/yakiyn olanlar iseniz
semavat ve arzın ve onların/kendilerinin aralarındakilerinin rabbıdır
“Göklerin ve yerin ve ikisi arasında bulunanların Rabbi’dır eğer yakıyn elıli iseniz”
(Duhan Suresi 44/8 ayetinde)
“lâ ilahe illa hüve yuhyiy ve yümiytü rabbüküm ve rabbü abaikümül evveliyne”
“lâ ilahe illa hüve”
sizin rabbınız ihya eder/hayat verir ve yümit/mevt eder/öldürür
ve ata/aba/babalarınızın evvelkilerin/ilklerin rabbidir
“Ondan başka ilah yoktur diriltir ve öldürür. Sizinde Rabbiniz önceki babalarınızın da Rabbi’dır.”
Muhterem gönül ehli dostlar
Berat gecesini mümkün olduğu kadar gerçek ve geniş manasıyla anlamaya çalışalım bu bizlere çok şeyler kazandıracaktır.
Böyle bir idrak ve anlayış içerisinde çalışmalarına devam eden salik’e Mi’rac yolu açılacaktır. Allah c.c. cümlemize bu mana yolculuğunda kolaylık versin.
Şurada bir hatıramı arz edeyim.
Bu bölümü oluşturmaya çalışırken üç defa kesinti oldu hatta bir seferinde yazıların bulunduğu çanta tesadüfen!... arabadan ça¬lındı. Bu olayların neticesinde bölümü tekrar gözden geçirmem gerektiğini anladım bu düşünceler içersinde nihayet bu haliyle kısaca neticeye ulaşmış oldu hamdü senalar olsun.
B E R A T’ I N I A L
Ulaşınca mübarek ay’a
Dikkat et kalmayasın yaya
Dal hemen o derin derya’ya
Şabandan Berat-ı’nı al.
Duhan-ı oku bir yüzünden
Manaları çıkar özünden
Seyreyle mübin-i gözünden
Ha’mim’den Berat-ı’nı al.
Kuran-ı oku hece hece
Değerlensin bu güzel gece
Ağlıyarak yalvar gizlice
Kuran-ı Kerimden Berat-ı’nı al.
Tavaf eyler Melekler gökte
Sende tavaf eyle gönülde
Bu sırlara biraz eğilde
Beyt-ül Ma’mur’dan Berat-ı’nı al.
Tavaf eyler insanlar yerde
O’na yönelirler her yerde
Ziyaret edersin ilerde
Beyt-ül Haram’dan Berat-ı’nı al.
Nefsini iyi tanı bu gün
Dün çok gerilerde kaldı dün
Rabbının hitabıyla öğün
Nefsinden Berat-ı’nı al.
“Venefahtü’”den al haberi
Sil gönlünden hüznü kederi
İdrak eyle gerçek kaderi
Ruhun’dan Berat-ı’nı al.
Kendinden kendinedir varış
Haydi yürü zamanla yarış
Hak yolunda seyran’a alış.
Kendinden Beral-ı’nı al.
Bazen Musevi bazen isevi
Sonunda olursun Muhammed-i
İdrak ettiysen sen Ahmed-i
Kıbleteyn’den Berat-ı’nı al.
“Fevellü vecheke” dedi Rabb
Döndü Beytullah-a bu türab
İfşa etti lisanı Arab
“Fevellü vecheke”den Berat-ını al.
İzle onu hep adım adım
Ne güzeldir o tadım tadım
Anlayınca şaşırıp kaldım
Peygamberin’den Berat-ı’nı al.
“Rabbena lekelhamd” dedi Hak
Gözlerini açta iyi bak
Ten gömleğim çıkar da yak
Rabb’ından Berat-ı’nı al.
Derviş isen gerçekten eğer
Şu fakire verdinse değer
Rabb’ın bir gün seni de sever
Necdet’ten küçücük Berat-ı’nı al.
NECDET ARDIÇ
14/12/1997 TEKİRDAĞ
27-3-1987 sohbetten özet